Yapılan araştırmalar yaşın matematiksel düşünmede önemli bir belirleyici olduğunu ortaya koyuyor. Mesela, çocuklar 5 yaş civarında Ali’nin Ayşe’den, Ayşe’nin de Fatma’dan daha uzun olup olmadığını anlamaya başlar ve buna dayanarak Ali’nin Fatma’dan daha uzun olduğu hakkında çıkarımda bulunabilirler (geçişli çıkarım).
Çocuklar bununla birlikte manavdaki elmalardan daha fazla meyve olduğunu da anlamaya başlar (Bir sınıfın içine dahil etme: Portakal, meyve sınıfına; meyveler ise besin sınıfına dahildir).
Onlarca yıldan beri yapılan deneylere rağmen, bilişsel gelişimin önemli ölçüde benzer şekillerde oluşmasının nedenleri, olaya farklı açılardan bakan akıl yürütme teorileri tarafından bir sır olarak kaldı.
İleri Endüstri Bilimleri ve Teknoloji Enstitüsü'nde uzman olan Steven Philips ve arkadaşları, 'Geçişli Çıkarım' ve 'Bir Sınıfın İçine Dahil Etme' gibi iki önemli bilişsel sürecin 5 yaş civarında ortaya çıkabildiğini gösteren bir çalışma yaptılar.
Uzmanların 'Kategori Teorisi' olarak isimlendirdikleri teoriye göre, bu becerilerin ortaya çıkabilmesi için bir problem hakkında aynı anda çift yönlü olarak düşünebilme becerisinin gelişmiş olması gerekiyor. Bu da ancak 5 yaş civarlarında oluşuyor. Daha küçük çocuklar problemin ancak bir yönüne yoğunlaşabiliyor.
Örneğin 'Geçişli Çıkarım'da, çocuklar çıkarım yapmak için, bir kişi (örneğin Ayşe'nin) hem Fatma'dan daha uzun, hem de Ali'den daha kısa olduğunu düşünebilmelidirler. Bir sınıfın içine dahil ederek yapılan çıkarımda da durum buna benzerdir ancak ilişkilerin yönü tersine çevrilmiştir. (Piaget'e göre 'Sınıfa Dahil Olma İlkesi' 7-8 yaş civarlarında kazanılır.)
Bu çalışmalar çocuklarımızın 5 yaşlarından önce zihinsel gelişimin önemli bir parçası olan 'çıkarımlar'da bulunabilme becerisini kazanmak için hazırlanması gerektiğini, 5 yaş civarında ise oyunlar aracılığıyla mümkün mertebe 'çıkarımlar'da bulunmasını sağlayacak etkinlikler içine sokulması gerektiğini gösteriyor.
Araştırma Computational Biology dergisinin Aralık 2009 sayısında yayınlanmış.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder